फलटण : शेतीमधील ज्याला आपण कचरा समजून जाळून टाकतो असे गव्हाचे काड माती स्थिरीकरणासाठी महत्वपूर्ण आहे. त्याचबरोबर अन्य विविध पर्यायांनीही त्यांचा फायदेशीर वापर होऊ शकतो. त्याचबरोबर पर्यावरणाच्या दृष्टीने विविध पायाभूत सुविधा प्रकल्पांमध्येही त्यांचा वापर होऊ शकतो म्हणूनच गव्हाचे काड जाळू नका असे आवाहन महाराष्ट्र शासन कृषिभूषण सेंद्रिय शेती पुरस्कार प्राप्त शेतकरी उद्धवराव बाबर यांनी शेतकऱ्यांना केले आहे.
भारताला महासत्ता होण्याचे वेध लागले असून त्याकडे देशाची वाटचाल सुरु असताना, आजही जागतिक स्तरावर भारत देशाकडे कृषीप्रधान देश म्हणूनच पहिले जाते. कृषी क्षेत्रात विविध तंत्रज्ञान, आधुनिक यंत्रणा, विविध प्रकारचे प्रयोग यशस्वीपणे राबवून शेतकरी शेतीमधून चांगले उत्पन्न मिळवू लागले आहेत. शेतीमध्ये विविध प्रयोगांची अंमलबजावणी करीत असताना ‘माती स्थिरीकरण’ हाही महत्वपूर्ण भाग आहे. सध्या फळबागांचे क्षेत्र वाढत असल्याचे दृश्य आपणास पाहावयास मिळत आहे. फळबागात बुडांना या भुशाचे मल्चींग करता येते, त्याने पाणी बचत होतेच परंतु उगवलेल्या गवताचे नंतर खत तयार होते. उन्हाळ्यात जनावरांना पुरेसा हिरवा चारा उपलब्ध होत नाही, अशा वेळी काडापासून मुरघास तयार करता येतो. मल्चींगमुळे जिवाणूची वाढ चांगली होते. मातीतून मातीकडे म्हणजे जमिनीतून निघणारा काडीकचरा जमिनीत-मातीतच गाडला पाहीजे त्यामुळे जमिनीची गुणवत्ता सुधारते. गव्हाचे काड डिकंपोस्ट करणे. रोटर करणे, मातीत मिक्स करणे, गव्हाचे काड न जाळता त्याचे खत करणे. जमिनीचा कर्ब कमी होत आहे. जमिनीचा पोत कमी होत असताना सुपीकता वाढवू शकतो. जमिनीत पाला-पोचोळा कुजविल्याने जमिन भुसभूशीत होते व जिवाणूंची, गांडूळाची संख्या वाढते. कर्ब वाढतो, बायोमास वाढतो पर्यायाने पिकांचे उत्पन्नही वाढते.
गव्हाच्या भूशाचे उष्मांक मूल्य अंदाजे १४ ते १८ (MJ/kg) एवढे असते. ज्वलन किंवा गॅसिफिकेशन सारख्या तंत्राचा वापर करून उष्णता आणि वीज निर्मितीसाठी गव्हाच्या काडाचा वापर अक्षय ऊर्जा स्त्रोत म्हणून केला जाऊ शकतो. गावाच्या भूशाच्या कोरड्या वजनाच्या ४० ते ५० टक्के पर्यंत सेल्युलोज बनवलेला असतो, जो त्याचा मुख्य घटक आहे. गव्हाच्या दाण्याच्या तुलनेत उच्च घनतेसाठी सरासरी श्रेणी ७०० ते ८०० (kg/m3) दरम्यान असते.
माती स्थिरीकरण हा सिव्हिल इंजिनिअरिंग आणि बांधकामाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, ज्याचा उद्देश माती अभियांत्रिकी गुण सुधारणे आहे. जेणेकरून ते विविध पायाभूत सुविधा प्रकल्पांमध्ये वापरले जाऊ शकेल. मातीची अभियांत्रिकी वैशिष्ट्ये सुधारण्यासाठी विविध क्षेत्रातील टाकाऊ पदार्थांचा वापर करणे ही माती स्थिर करण्याची एक शाश्वत पद्धत आहे. ही पद्धत कचरा विल्हेवाटीचा पर्यावरणीय परिणाम कमी करण्याचा प्रयत्न करते आणि त्याच वेळी मातीची ताकद, टिकाऊपणा आणि इमारतीसाठी इतर संबंधित गुणधर्म वाढवते. शिवाय माती स्थिरीकरण कच्च्या मालाची आवश्यकता कमी करून आणि पर्यावरणीय प्रभाव कमी करून शाश्वत बांधकाम तंत्रांना प्रोत्साहन देते. गव्हाचे काडा सारख्या कृषी उप उत्पादनांसह माती स्थिरीकरण बांधकाम प्रकल्पांमध्ये मातीचे गुण सुधारण्यासाठी पर्यावरणीयदृष्ट्या सौम्य आणि दीर्घकालीन पर्याय प्रदान करते.
सिव्हिल इंजिनिअर्ससाठी, धोकादायक आणि गैर – धोकादायक कचऱ्याची सुरक्षित विल्हेवाट लावणे हे एक आव्हान आहे. कारण फक्त काही राज्येच शेती कचरा सुरक्षितपणे जमा करू शकतात . या अभ्यासात गव्हाचे काड(WH) सारख्या शेती कचऱ्याच्या सुरक्षित विल्हेवाटीवरील अभ्यास समाविष्ट आहेत. या अभ्यासात WH, RH आणि SCS वापरून मातीची गुणवत्ता सुधारण्याचे प्रयत्न केले गेले. जमिनीच्या सुधारणेचे प्राथमिक ध्येय म्हणजे कातरण्याची ताकद वाढवणे आणि मातीची संकुचितता कमी करणे. व्हेरिएबल व्हॉल्यूम घेऊन विस्तारित मातीचा वापर करून ही तपासणी करण्यात आली, जी नंतर अँटरबर्ग मर्यादा चाचण्या आणि कॅलिफोर्निया बेअरिंग रेशो (CBR) चाचणीसाठी वेगवेगळ्या स्थिर सामग्रीसह मिसळली जाते. या चाचण्या मानक चाचण्या IS २७२० वापरून तपासल्या जातात आणि सिद्ध केल्या जातात असे उद्धव बाबर यांनी सांगितले आहे.
